‘Hij heeft veel betekend, ook voor ons’

Ik zit in de trein afgelopen donderdag, op weg naar huis na een vergadering. Op mijn telefoon komt een bericht van César García: ‘Henk, kan je met me mee naar de begrafenis van de paus komende zaterdag als vertegenwoordigers van Mennonite World Conference?’. Dan moet er heel snel van alles gebeuren. Mijn fantastische reisbureau heeft binnen een half uur een geschikte vlucht geboekt, een afspraak moet afgezegd en een kopie van het paspoort naar het Vaticaan gestuurd worden.

Op vrijdagavond vlieg ik naar Rome.

Het is ongelooflijk hoe perfect alles is georganiseerd. Naast alle staatshoofden en andere diplomatieke vertegenwoordigers zijn er zo’n 150 vertegenwoordigers vanuit de oecumene. Allemaal worden we met alle egards ontvangen. Onze aanwezigheid wordt echt gewaardeerd, dat blijkt uit alles.

Op het vliegveld van Rome word ik opgewacht door pater Adrzej, een medewerker van het vicariaat van de Eenheid van de Kerken. We worden naar het hotel gebracht dat het Vaticaan voor ons heeft geboekt en betaald.

Zaterdagochtend worden we met bussen onder politiebegeleiding naar de Sint-Pietersbasiliek gereden. Na een korte wandeling krijgen we onze plaatsen toegewezen, een vak naast het vak van de kardinalen, op het bordes, uitkijkend op het altaar. Iedereen is even vriendelijk en meermalen wordt ons gezegd dat men het zo waardeert dat we er zijn.

De wereldlijke vertegenwoordigers zitten aan de andere kant van het altaar. Er is een duidelijke scheiding tussen de wereldlijke en religieuze rol van de paus. Het voelt haast alsof je als gast uit de oecumene toch een beetje als familie wordt gevoeld, erbij hoort en de andere gasten veel meer formeel zijn.

Het voelt alsof we familie zijn

We kijken uit over het Sint-Pietersplein terwijl we wachten op het begin van de ceremonie. Het is geheel gevuld met mensen en ook de straat die erop uitkomt staat helemaal vol. Het zijn er een paar honderdduizend. Een drone vliegt over de menigte en hoger cirkelt een helikopter. Het is eigenlijk het enige dat te merken is van wat genoemd wordt de grootste veiligheidsoperatie voor de Italiaanse politie. Tijdens de ceremonie is de helikopter overigens niet te zien of te horen. Ik zit tussen de voorzitter van de Raad van Kerken en de algemeen secretaris van het Global Christian Forum, een mooie kans om wat nader kennis te maken. Ik voel me wel erg doopsgezind, sober in mijn grijze pak tussen alle habijten, zilveren kettingen met grote kruisen, interessante orthodoxe hoofdeksels, klerikale kragen etc.

De menigte is rustig. Als president Zelensky aankomt klinkt er spontaan applaus van de menigte. President Trump die kort daarvoor aankwam, zal misschien wel gedacht hebben dat het voor hem was…

Als de kist naar het altaar wordt gedragen door tien man, klinkt er een langdurig en luid applaus.

De mis, die volgens de oude traditie wordt gevierd, is grotendeels in het Latijn. Omdat iedereen een boekje heeft met alle teksten inclusief vertalingen, is het goed te volgen. De homilie, het gedenken van het leven van paus Franciscus legt de nadruk op zijn zorg voor de armen, zijn verlangen naar vrede en zijn zorgen over klimaatverandering. Ik denk dat bepaalde gasten in de vakken aan de andere kant van het altaar zich wat ongemakkelijk moeten hebben gevoeld op dit moment.

Als de kist na de ceremonie weer de kerk wordt ingedragen, klinkt er weer heel langdurig en luid applaus.

Ik heb de indruk dat dankzij deze paus de relatie met de oecumenische partners, in elk geval op wereldniveau, sterk is verbeterd. De manier van omgaan met elkaar is veel hartelijker en respectvoller dan eerder. Er blijven natuurlijk enorme verschillen, in traditie, in kerkstructuur, in theologie, maar ik denk dat de dialogen die op wereldniveau worden gevoerd, het onderling begrip en respect hebben versterkt. Het besef dat de kerken moeten samenwerken is gegroeid, met respect voor alle verschillen, om in deze verwarde en verwarrende wereld een boodschap van vrede te verkondigen. Als dat de erfenis van deze paus mag zijn, dan heeft hij veel betekend, ook voor ons!

Tekst: Henk Stenvers
Beeld: Andrzej Choromanski